مفهوم فقر مسئله‌ای است که سال‌هاست متخصصین حوزه‌های مختلف از دیدگاه خود، ریشه‌ها و پیامدهای آن را مورد واکاوی قرار می‌دهند. در نگاه کلی مفهوم فقر در ارتباط با میزان دسترسی افراد به منابع مورد نیاز جهت تأمین نیازهایشان تعریف می‌شود؛
اما آیا این محرومیت تنها در کمبود منابع درآمدی و به عبارت دیگر فقر درآمدی افراد خلاصه می‌شود؟ بدیهی است تحلیل مسئله فقر، ریشه‌ها و پیامدهای آن اگر در ابعاد گوناگون صورت نگیرد؛
تحلیل جامع و قابل استنادی نخواهد بود و به همان نسبت برنامه‌ریزی برای رفع و یا کاهش آن همراه با نقصان است.
مفهوم فقر قابلیتی
آمارتیاسن، نظریه پرداز حوزه اقتصاد در سال۱۹۸۱ مفهوم فقر قابلیتی را مطرح کرد. در این رویکرد، فقر تنها به عنوان فقر درآمدی مطرح نمی‌شود؛ هر چند که این بعد را هم در بر می‌گیرد. در این رویکرد فقر به معنی محرومیت از قابلیت‌های فردی و اجتماعی است. فقر، محرومیت از قابلیت‌هایی‌ست که فرصت تغییر شرایط را از افراد سلب می‌کند.
به عنوان نمونه می‌توان به قانون اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج مادر ایرانی و پدر خارجی مصوب سال ۹۸ اشاره داشت. پیش از تصویب این قانون، فرزندان مادران ایرانی دارای اوراق هویت و پدران خارجی، تنها پس از رسیدن به سن ۱۸ سال تمام امکان درخواست تابعیت جمهوری اسلامی ایران را داشتند.
تعداد بالایی از این کودکان تا پیش از رسیدن به سن هجده سال تمام، به واسطه نداشتن اوراق هویت از بسیاری از امکانات و خدمات رفاهی محروم می‌شدند. این کودکان به دلیل نداشتن اوراق هویت، حس طرد و خدشه‌دار شدن عزت نفس را بارها چشیده‌اند. ورود آنها به چرخه آمورش رسمی گاه به سختی و گاه غیر ممکن بوده است و به همین دلیل از فراگیری مهارت‌های لازم اجتماعی و تحصیلی دور مانده‌اند. بسیاری از آنها پس از عدم موفقیت در ورود به چرخه آموزش رسمی وارد باز کار شده‌اند که این خود، زمینه ساز بروز انواع آسیب‌های جسمی، روانی و جنسی برای آنها بوده است و تمام این مسائل در کنار یکدیگر به معنی تشدید و بازتولید فقر در این خانواده‌هاست.
در چنین شرایطی، ما با افراد و کودکانی مواجه هستیم، که قابلیت‌ها و مهارت‌های لازم را به دلایل متعدد کسب نکرده و پیش از فقر اقتصادی، درگیر فقر قابلیتی هستند.
پرداخت یارانه نقدی و حمایت نقدی از فردی در چنین شرایطی چقدر منجر به تغییر وضعیت فقر در میان آنها خواهد شد؟
آیا مسئله فقر تنها به دلیل نداشتن درآمد کافی به وجود آمده است؟
در صورت ارائه حمایت‌های نقدی به صورت مستمر به این خانوادهها آیا مسئله طرد اجتماعی، سختی ورود به چرخه آموزش‌های رسمی و غیر رسمی، محرومیت از دریافت خدمات رفاهی مانند یارانه نقدی و یا دریافت کمک از مراکز حمایتی مانند کمیته امداد و … برای کودکان این خانوادهها حل خواهد شد؟
این‌طور به نظر می‌رسد که مسئله فقر در ارتباط با این قشر، نه به دلیل فقدان درآمد که به دلیل نقص قانونی، تشدید شده است و برای پاسخ به آن، قانون اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج مادر ایرانی و پدران خارجی در سال ۹۸ مصوب شد.
بنابراین مسئله فقر به عنوان یک پدیده چند وجهی در ذیل ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی قابل بررسی و واکاوی خواهد بود و جز این، راه‌حل‌های ارائه شده عملیاتی و موثر نخواهند بود.
بدون دیدگاه